درآمدی بر طرح سپر گنجینه های ملی ایران
حفاظت از میراث فرهنگی در زمان بحران، به‌ویژه در دوران جنگ یا گذارهای سیاسی بنیادین، اهمیت ویژه‌ای می‌یابد؛ چرا که این میراث نه‌تنها بازمانده‌ای از گذشته تاریخی، هنری و تمدنی ملت ایران است، بلکه ریشه هویت ملی و عامل انسجام اجتماعی در میان نسل‌های ایرانی به شمار می‌آید. در بزنگاه‌هایی مانند گذار از حکومت جمهوری اسلامی به یک حکومت دموکراتیک، جامعه با نوعی گسست یا بازتعریف هویت سیاسی و اجتماعی مواجه می‌شود، که در آن خطر فراموشی یا آسیب به میراث فرهنگی دوچندان می‌شود. در چنین شرایطی، حفاظت آگاهانه از میراث فرهنگی شامل آثار تاریخی، زبان، آیین‌ها، هنرهای سنتی و حافظه جمعی به منزله پاسداشت ریشه‌ها و پیوندهای تاریخی ملت عمل می‌کند.
در دوران جنگ یا آشوب سیاسی، میراث فرهنگی اغلب قربانی بی‌توجهی، تخریب عمدی یا مصادره ایدئولوژیک می‌شود. میراث فرهنگی نه تنها به عنوان اشیای موزه‌ای، بلکه به عنوان شواهد زنده تجربه زیسته ملت ایران اهمیت دارد و بی‌توجهی به آن، برابر است با گسست از گذشته و سردرگمی در ساخت آینده. در مقابل، مراقبت از میراث فرهنگی در دوره گذار، به تقویت هویت ملی و اعتماد اجتماعی با محوریت تاریخ مشترک در چهارچوب نهادهای دموکرات می انجامد.
در واقع، نیروهای دموکراسی خواه باید با سیاست‌هایی روشن و مشارکت‌محور، حفاظت از میراث فرهنگی را به یکی از ارکان بازسازی هویت ملی بدل سازند و این هویت را در قالب میراث فرهنگی به نسل‌های بعد انتقال دهند. در نهایت، میراث فرهنگی واجد حافظه تاریخی ملت است؛ حافظه‌ای که بدون آن، تحقق آزادی و دموکراسی حول محور ملیت ایرانی عملی نخواهد بود.
طرح سپر گنجینه‌های ملی ایران
طرح «سپر گنجینه‌های ملی ایران» برنامه‌ای جامع، پیشگیرانه و ایجابی برای حفاظت از میراث فرهنگی ایران در دوران حساس جنگ، ناآرامی‌های اجتماعی و گذار از نظام جمهوری اسلامی به سوی یک حکومت ملی دموکراتیک است. این طرح با هدف صیانت از هویت تاریخی و فرهنگی ملت ایران و در پاسخ به تهدیدات فزاینده نسبت به آثار باستانی، موزه‌ها، بناهای تاریخی، نسخ خطی و دیگر میراث ملموس و ناملموس ملی شکل گرفته است.
این طرح به پیشنهاد فریبرز تیگران و ابتکار و نگارش منصور بزرگمهر، کارشناس میراث فرهنگی، تدوین شده و با همکاری انجمن فرهنگی دماوند ، احزاب و فعالان سیاسی-فرهنگی ملی در حال اجرا است.
هدف اصلی طرح، ایجاد یک سامانه چند لایه برای آگاهی بخشی عمومی، پایش مستمر، گردآوری اطلاعات میدانی و حقوقی، اطلاع‌رسانی جهانی، حفاظت اضطراری، و پیگیری حقوقی تخریب یا سرقت آثار ملی است.
طرح سپر گنجینه‌های ملی ایران، بیش از آنکه صرفاً یک پروژه فنی صرف باشد، یک موضع‌گیری ملی و فرهنگی در برابر تخریب هویت ایرانی است. در زمانی که نظام فعلی با بی‌توجهی، فساد و گاه تخریب عمدی آثار فرهنگی روبروست و آینده سیاسی کشور در حالت گذار قرار دارد، چنین طرح‌هایی می‌توانند سنگ بنای حافظه ملی و هویت تاریخی ایرانیان در نسل‌های آینده باشند. بی تردید، پیوند میان تخصص، کنشگری مدنی و سیاست گذاری فرهنگی در این طرح، آن را به الگویی قابل توجه برای کشورهای دیگر نیز بدل خواهد کرد و تجربه میراث جهانی در حفاظت از آثار باستانی جوامع بشری را ارتقاء خواهد بخشید.
